W wielu firmach pracodawcy zatrudniają swoich pracowników w godzinach nocnych. Ten aspekt jest uregulowany przez kodeks pracy. Głównie dlatego, że są dość specyficzne warunki zatrudnienia i mogą mieć wpływ na zdrowie oraz samopoczucie pracowników. Czy każdy może pracować w godzinach nocnych? Czy pracownikowi należy się dodatek za pracę w nocy? Jak go obliczyć? Od czego jest zależny? Wszystko zostało opisane poniżej!

Kto nie może pracować w godzinach nocnych?

Prawo pracy jasno określa, kto może wykonywać pracę w porze nocnej. Absolutnie pracodawca nie powinien zezwolić, aby w godzinach nocnych obowiązki służbowe wykonywali pracownicy młodociani lub kobiety w ciąży.

Ograniczenia dotyczą również pracowników, którzy mają dzieci w wieku poniżej czwartego roku życia. W takim przypadku muszą dobrowolnie wyrazić zgodę na pracę w porze nocnej. Zresztą ta kwestia dotyczy także delegacji i pracy w godzinach nadliczbowych.

Pracownik ma prawo odmówić pracodawcy i nie poniesie za to żadnych konsekwencji. Natomiast zatrudnianie kobiet w ciąży lub osób młodocianych w porze nocnej jest traktowane jako poważne wykroczenie.

Przełożony proponujący pracę w nocy powinien określić 8 godzin, w których będzie ona wykonywana między 21:00 a 7:00. Taka informacja musi znaleźć się w regulaminie pracy lub zostać przedstawiona pracownikowi na piśmie. W ten sposób dokument będzie określał warunki zatrudnienia. Jeżeli pracodawca go nie sporządzi, to praca w porze nocnej zostanie wydłużona o kolejne dwie godziny i zamiast ośmiu będzie obejmować dziesięć.

Warunki pracy w porze nocnej

Praca w porze nocnej cechuje się dość specyficznymi warunkami. Dlatego też pracodawca szczególnie musi przestrzegać przepisów. Istotne znaczenie ma to, aby czas pracy w godzinach nocnych nie przekraczał 8 godzin. Dotyczy to pracowników, których warunki zatrudnienia określane są jako niebezpieczne lub wymagają sporego wysiłku fizycznego bądź umysłowego. Tego typu prace pracodawca powinien uzgodnić z zakładową organizacją pracy.

Jeśli nie funkcjonuje ona w firmie, to zastępują ją przedstawiciele pracowników. Niezbędna jest też opinia lekarza, który jest odpowiedzialny za opiekę zdrowotną nad pracownikami. Jednak praca w godzinach nocnych nie nakłada czasowych ograniczeń na każdego. Wyjątek od tej reguły stanowią:

• Pracownicy, którzy zarządzają przedsiębiorstwem w imieniu pracodawcy.
• Sytuacje, gdy zachodzi konieczność przeprowadzenia akcji ratowniczej w celu ratowania zdrowia lub życia ludzkiego.
• Sytuacje, gdy zachodzi konieczność ochrony mienia, środowiska lub usunięcia awarii.

Dodatek za pracę w nocy – zasady przyznawania

W związku z tym, że praca w godzinach nocnych jest nietypowa i uciążliwa, pracownik powinien dostać adekwatnie wyższe wynagrodzenie za jej wykonywanie. Również ta kwestia została uregulowana w kodeksie pracy. Dodatek za pracę w nocy nie może być niższy niż 20% minimalnej stawki godzinowej. Nie trudno się więc domyślić, że wysokość takiego dodatku w dużej mierze zależna jest od ilości godzin pracujących w danym miesiącu i wielkości minimalnego wynagrodzenia.

Należy jednak wiedzieć, że te 20% to absolutne minimum, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby dodatek za przepracowane godziny nocne był wyższy. Pracownikowi należy się wyższe wynagrodzenie niezależnie od tego, ile godzin wykonywał pracę w porze nocnej. Za każdą z nich należy mu się dodatek w odpowiedniej wysokości. Nawet, gdy wykonywał swoje obowiązki zaledwie przez jedną godzinę, czy też pół.

Jak obliczyć dodatek za pracę w porze nocnej? Przykład

Obliczanie dodatku za pracę w porze nocnej nie jest skomplikowanym zadaniem. Z tym że kwestie matematyczne najlepiej obrazować sobie na przykładzie. Pan Jan jest zatrudniony w podstawowym wymiarze czasu pracy w sierpniu 2022 roku. Musiał przepracować 10 godzin nocnych. W takim przypadku chcąc wyliczyć wysokość dodatku do wynagrodzenia, musi uwzględnić stawkę minimalnego, czyli 3010 zł oraz ilość godzin pracujących w danym miesiącu: 176.

Działanie prezentuje się następująca: 3010/176 x 20%. Zaokrąglony wynik daje nam 3,42 zł za jedną godzinę pracy w porze nocnej. Skoro pan Jan przepracował ich 10, to poza podstawowym wynagrodzeniem należy mu się 34,20 zł dodatku.

Dodatek za pracę w porze nocnej a ryczałt

Czasem alternatywą dla dodatku do wynagrodzenia jest ryczałt. Nie można go jednak zastosować w każdym przypadku. Raczej wykorzystywany jest w szczególnych sytuacjach. Dotyczy to przede wszystkim pracowników pracujących w godzinach nocnych bez nadzoru pracodawcy. Wysokość ryczałtu należy ustalić indywidualnie z każdą osobą zatrudnioną. Jednak powinna być zbliżona do tej, którą pracownik otrzymałby w formie dodatku do wynagrodzenia. Kwotę tę można wyliczyć na podstawie już wypłaconych dodatków z konkretnego okresu. Następnie należy je przeanalizować i obliczyć średnią. Ryczałt za pracę w godzinach nocnych nie zawsze będzie korzystna dla pracodawcy. Nawet gdy pracownik nie przepracuje żadnej godziny w porze nocnej, to i tak będzie przysługiwało mu prawo do wypłaty wynagrodzenia powiększonego o ryczałt.